Keynote: over kunst in een onzekere wereld

Dat begint volgens hem simpel: gewoon door ergens te zijn. Het probleem is dat dit ongelooflijk onder druk staat, legde Merlijn uit. ‘Ons hoofd mist samenhang, we voelen ons verdoofd, bang, eenzaam en moe. Onze aandacht wordt meegesleurd in verstrooiing. Wat we voor 23.00 uur bestellen, drijft over 100 jaar nog ergens in zee.’  

Kunst is verbeeldingskracht 

Echt aanwezig zijn in het moment, begint vaak als je ogen even rust hebben. Dat merkte hij toen hij bezoekers blinddoekte tijdens een concert. ‘Het mooie is dat je dan niet altijd snapt wat je hoort, maar dat hoeft ook niet. De wereld mag even onbegrijpelijk en vol verwondering zijn. Kunst is verbeeldingskracht. Het gaat over anders denken en je gevoelens uiten. Ik geloof dat we kunst enorm hard nodig hebben om te dealen met de heftige dingen die er gebeuren, die je eigen leven of de samenleving ontregelen.’  

Kunst is de verbindende factor, vertelde Merlijn. ‘Je denkt bij het woord “kunst” al snel aan een kunstwerk, literatuur of aan opera. Toch gaat het voor mij veel meer over het proces daarnaartoe. Dat is de essentie van wie we zijn: het tastbaar maken van onze emoties, twijfels en dromen. Dat is zoveel rijker dan het uiteindelijke resultaat. We hebben het allemaal in ons om iets van waarde te maken. Schud met een speelse en onderzoekende houding de kunstenaarsmindset in jezelf wakker.’ 

Kunst in alle lessen 

Met kunstonderwijs kun je ook de kunstenaarsmindset van de kinderen in je klas wakkerschudden. Kunst hoeft niet een vak apart te zijn, beslist niet. ‘Mijn ideaal is dat in elke les ook kunst wordt gebruikt. Als je bijvoorbeeld met biologie bezig bent, kom je prachtige dingen tegen. Waarom tekenen we niet de dingen die we in de microscoop zien? Door goed te kijken verdiep je je kennis. Ik geloof dat kunst – juist op school – een soort lens is. Een manier om te kijken, om scherp te zijn, om te onderzoeken en een manier om ideeën te vormen. Samen testen, maken en delen.’  

Daar zit volgens de componist een mooie kans voor leerkrachten. Juist omdat kinderen nog dat vermogen hebben om zich te verwonderen over wat er om hen heen gebeurt. ‘Ze hebben ruimte nodig om te experimenteren en ja ook te falen. Ook dat mag er zijn. Creëer een veilige sfeer waarin ze dingen mogen uitproberen. Samen deze ervaringen delen, dat is de kracht van kunst. Ik zie jullie als mijn handlangers, laten we het samen doen.’  

Over Merlijn Twaalfhoven 

Merlijn Twaalfhoven is componist, schrijver en kunstenaar en werkte in tal van landen, waaronder in conflictgebieden en vluchtelingenkampen. Hij is de oprichter van The Turn Club, een landelijk netwerk van veranderaars, verbinders en bruggenbouwers dat zich bezighoudt met maatschappelijke vraagstukken. Daarmee vormt hij ook de Academie voor Onzekerheidsvaardigheid die zich richt op onderwijs, organisaties en jongeren. ​Wil je je ook aansluiten bij The Turn Club? Je kunt hier een profiel maken en een vraag, aanbod of idee delen. Merlijn schreef het boek: ‘Het is aan ons, waarom we de kunstenaar in onszelf nodig hebben om de wereld te redden’. Hij beschrijft hierin hoe onmisbaar een kunstenaarsmindset is bij de grote opgaven van onze tijd. De Verdwaalatlas biedt inspiratie voor het ontwikkelen van een kunstenaarsmindset.